Lost in Translation

Nederlanders kunnen maar moeilijk omgaan met de taal van Amerikanen. OK, Amerikanen spreken Engels en de meeste Nederlanders spreken dat wel een beetje. Maar Nederlanders vinden alles zo overdreven. Waarom wordt alles zo uitvergroot? Gaat alles keer tien?

Het probleem zit hem in de vertaling. Eigenlijk zouden niet alleen de woorden moeten worden vertaald, maar ook de bedoeling. Pas dan snap je wat er echt wordt gezegd. Een voorbeeld van een gesprekje op straat:

“Oh My God, is that you? How GREAT to see you! You look AMAZING!!!
“Thank you, how ARE you?”
“I am doing great. How about you?”
“Good, good. I just LOVE this dress you are wearing”
“Thank you. I got it at X, they also have this absolutely fabulous dress from designer Y, it is really to DIE for. You should take a look, if you have some time”

Dit gesprekje zou in Nederland zo vertaald kunnen worden:
“He hoi, tijd niet gezien”
“Inderdaad, alles goed?
“Ja hoor, zijn gangetje. Bij jou?”
“Prima, leuke jurk trouwens”
“Ja, wel geinig he? Uitverkoopje bij X. Had helemaal niets meer voor de herfst, dus moest echt iets nieuws.”

Een Amerikaanse vroeg mij ooit waarom Europeanen toch zo somber zijn. Op "how are you?", zeggen Europeanen bijvoorbeeld "So, so" of "Could be better". Terwijl zij met "how are you" gewoon "hallo" bedoelt en niet een werkelijk antwoord verwacht. Waarop ik haar uitlegde dat bijvoorbeeld "So, so" niet altijd een teken van depressie hoeft te zijn, maar ook kan betekenen dat het toevallig vandaag gewoon even een beetje tegen zit. Hier in New York is het standaard antwoord op "how are you" "good" of "great", ook als je hoge koorts hebt of je poes net is overleden.

Om hier te kunnen overleven, is het belangrijk om goed te luisteren. Dus ook goed te letten op de signalen dat iets niet helemaal GREAT is. “I would feel a little bit uncomfortable doing that” betekent dat iemand iets ECHT niet wil doen. “We are not entirely sure if this would be the right approach”. Dat gaat dus niet door!

Als je hier een tijdje woont, raak je gewend en ook een beetje gehecht aan deze taal. Toen ik een paar jaar geleden de overstap terug maakte van mijn werk als advocaat in New York naar Amsterdam, schrok ik regelmatig van de taal van collega’s of cliënten. Op mijn mailtje kreeg ik een afwezigheidsassistent: “ik ben de komende maand op vakantie in Frankrijk. DOEHOEI!” (Ok, ik geef toe, dit was bij de gemeente Amsterdam) Of ik kreeg een reactie als: “Sanne, ik ben het hier NIET mee eens. Zie mijn opmerkingen in rood”. Terwijl ik in New York gewend was aan mailtjes in de trand van: ' This looks great. Thank you for your draft. However, I have a couple of suggested revisions. Hope you find them acceptable." Dit kon overigens net zo goed betekenen dat je niets had in te brengen en dat je de wijzigingen sowieso zou moeten accepteren.

In Nederland waren de mailtjes op het werk soms ronduit bot en onaardig, maar kon je in een gesprek wel sneller tot de kern doordringen. In New York zorgt de aardige taal voor een soepele omgang, maar is het soms moeilijk om te zeggen waar het op staat. Om hier mee om te gaan is een letterlijke vertaling niet voldoende. Zonder culturele vertaling blijven Amerikanen zich verbazen over de sombere Eureopeanen en blijven Europeanen maar denken: "Waarom zijn die Amerikanen toch altijd zo overdreven?"